Charakterystyka/ morfologia

Białozór, sokół norweski (Falco rusticolus)

Systematyka
rząd: drapieżne (Falconiformes)
rodzina: sokołowate (Falconidae)
gatunek: Białozór, sokół norweski (Falco rusticolus)

Charakterystyka/ morfologia
Największy przedstawiciel sokołów zbliżony wielkością do myszołowa. Obie płci ubarwione jednakowo, ale samica jest wyraźnie większa. Wśród sokołów oprócz rozmiarów wyróżnia się największą zmiennością ubarwienia. występują trzy odmiany barwne: biała, ciemno plamkowana, z ciemnymi końcami skrzydeł; jasnoszara o piórach z białymi brzegami; ciemnoszara z piórami o jaśniejszych brzegach, ciemnobrązową głową z jasnymi podłużnymi pręgami, szarym lub szarobrązowym z niebieskawym nalotem na grzbiecie, szaro plamkowanym spodem. Upierzenie zmienia się wraz z szerokością geograficzną - ptaki z najbardziej północnego areału są prawie zupełnie białe ze skąpymi czarnymi plamkami, a południowe populacje mają brązowy lub łupkowoszary wierzch. Na policzku słabo zaznaczony ciemniejszy "wąs", u odmiany białej w ogóle niewidoczny. U wszystkich odmian spód ciała plamkowany lub kreskowany. Nogi i woskówka na dziobie żółte. Szyja i ogon krótkie. W locie charakterystyczna sylwetka o długich i ostro zakończonych skrzydłach i szerokim ogonie. Może przez to przypominać samicę jastrzębia, choć przeczą temu dłuższe i bardziej zaostrzone skrzydła. Młode ptaki są generalnie znacznie ciemniejsze i mocniej kreskowane na spodzie. Od sokoła wędrownego różni go bardziej masywna sylwetka. Jednak ze względu na wielkość łatwy do rozpoznania. Długość ciała z dziobem i ogonem ok. 50–60 cm, rozpiętość skrzydeł 110 - 135 cm, długość ogona 18,5 - 24,5 cm , waga samicy ok. 1200 - 2150 g, waga samca ok. 950 - 1450 g

Biotop/ preferencje pokarmowe
Występuje w 4 podgatunkach w północnych rejonach Europy, Azji, Ameryki Północnej, na Islandii i Grenlandii. Zamieszkuje skaliste wybrzeża polarnych mórz, nadmorskie klify, hale, turnie, zwłaszcza w okolicach urwistych brzegów rzecznych tundry i lasotundry oraz góry tajgi. Wędrowny chociaż niektóre osobniki zimą pozostają na lęgowiskach, pozostałe koczują na terenach bardziej południowych, szczególnie preferując wybrzeża mórz. Głównym pokarmem białozorów są kuropatwy, cietrzewie, pardwy i kaczki. Na niektórych obszarach chwyta w większości alczyki, lemingi lub zające polarne i inne małej wielkości ssaki. Poluje latając nisko nad ziemią, aby wypłoszyć ofiarę. Może też chwytać ofiary z ziemi lub na wodzie. Nie pogardzi też napotkaną padliną.

Rozwój osobniczy
Drapieżniki te łączą się w trwałe pary, które mogą przetrwać wiele sezonów, być może są sobie wierne całe życie. Okres lęgowy rozpoczyna się na początku kwietnia lub w maju. Rzadziej gnieździ się na półce skalnej pod nawisem, gołej ziemi, a częściej na drzewie. Zajmuje konstrukcje lęgowe innych ptaków krukowatych i drapieżnych, np. kruków, myszołowów włochatych i orłów przednich. Często gniazduje w koloniach arktycznych ptaków morskich lub w miejscach żerowania pardw. Składa przeważnie jedno, rzadko dwa jaja o kremowej barwie z obfitymi, rdzawymi plamkami. Wysiadywaniem jaj zajmuje się głównie samica . Zajmuje jej to 34 - 36 dni. Młode opuszczają gniazdo po 46 - 49 dniach. Do Polski zalatuje sporadycznie jesienią i zimą ( około 20 obserwacji).

Status ochronny
Gatunek zagrożony wyginięciem. Pozostaje pod ścisłą ochroną gatunkową. Wskazana ochrona miejsc lęgowych, głównie skalistych wysepek na morzu.

Przygotowała: Wanda Kula