Jeśli posiadasz konto na portalu - zaloguj się, jeśli go nie posiadasz zarejestruj się.
Cyranka (Anas querquedula)
Systematyka
rząd: blaszkodziobe (Anseriformes)
rodzina: kaczkowate (Anatidae)
gatunek: Cyranka (Anas querquedula)
Charakterystyka/ morfologia
Samica ma grzbiet ciemnobrunatny w rude plamki, spód biały w brunatne plamki, skrzydła o lotkach brunatnych z lusterkiem popielato brązowym z zielonym połyskiem. Oczy brązowe, dziób czarno popielaty. nogi ciemnopopielate. Samiec w upierzeniu letnim podobny do samicy, różni się. od niej tylko jasnopopielatymi skrzydłami. Kaczor w upierzeniu godowym ma na bokach ciemnobrązowej głowy biały pasek biegnący od oczu ku potylicy. Grzbiet brunatny, wole i pierś rdzawe, skrzydła popielate z lusterkiem blado zielonkawym obramowanym biało, barkówki czarno popielate z zielonym połyskiem i z białym paskiem wzdłuż stosiny. Młode w pierwszym upierzeniu podobne do samicy.Samiec i samica tej samej wielkości, nieco większe od gołębia domowego. Długość ciała 37–40 cm, rozpiętość skrzydeł 63 cm, waga . 280–550 g. Lot mają szybki i zwinny. Głos cyranki jest podobny do głosu kaczki domowej. Stosunkowo płochliwa i skryta.
Biotop/ preferencje pokarmowe
Najchętniej bytuje w dolinach rzek, na płytkich zarośniętych jeziorach i stawach z szuwarami. Często są to niewielkie stawy, a nawet rowy melioracyjne. Zjada rośliny wodne, zarówno ich części zielone jak i nasiona, uzupełnione przez drobne zwierzęta wodne: bezkręgowce, drobne ryby i kijanki oraz owady, larwy i mięczaki.
Rozwój osobniczy
Wiosenne powroty w marcu i kwietniu cyranki wykonują już parami. Osobliwy jest lot godowy samców, w stadkach nad powierzchnią akwenu. Przy siadaniu na wodzie słychać szybkie klaskanie ich skrzydeł. Samiec pływa za samicą trzymając dziób tuż przy jej ogonie. Jednocześnie stroszy pióra na łopatkach i na głowie rytmicznie nią kiwając. Przy zarzucaniu łba na plecy wydaje głośne "trreb".. Cyranka jest gatunkiem monogamicznym, łączy się w pary na czas lęgu. Gniazdo to głębokie obniżenie wyłożone roślinami i puchem umieszczone na terenach bagnistych, wolno płynących zarośniętych wodach, nad kanałami lub stawami. Rzadziej samica ukrywa gniazdo w trzcinie, turzycach lub na polu . W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając od kwietnia do czerwca 6 do 12 żółtawych lub brunatnych jaj. Jaja wysiadywane "twardo" przez okres 25 dni przez samicę. Pisklęta są pół zagniazdownikami (gniazdo opuszczają po 24 godzinach). Opiekuje się nimi wyłącznie samica. Samiec strzeże gniazda jedynie podczas znoszenia jaj i w początkowym okresie wysiadywania. Najpóźniej po dwóch dniach od wyklucia matka prowadzi pisklęta nad wodę. Zdolność lotu osiągają po około 1 miesiącu. Kaczęta w puchu mają czarny pas pociągnięty przez oko, łączący się z podobnym pasem podocznym. Oba sięgają do dzioba. Zdolność latania osiągają po 25 dniach. Młode podobne są do rodziców. W lipcu rodziny zbierają się w małe stadka, a w sierpniu – październiku odlatują na zimowiska w basenie Morza Śródziemnego i środkowej Afryce, gdzie docierają na półkulę południową.
Status gatunku
W Polsce nieliczny ptak lęgowy niżu (rozmieszczony nierównomiernie, lokalnie może być liczny). Głównym obszarem lęgowym są bagna biebrzańskie i bagienna dolina Narwi. Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Wymaga ochrony czynnej.
Przygotowała: Wanda Kula
