Charakterystyka/ morfologia

Czapla purpurowa (Ardea purpurea)

Systematyka

Rząd: pelikanowe, pełnopłetwe, wiosłonogie, (Pelecaniformes)

Rodzina: czaplowate (Ardeidae)

Gatunek: czapla purpurowa (Ardea purpurea)

swiss replica watches

Charakterystyka/morfologiaPierwszy opis gatunku sporządził Karol Linneusz w 1766 roku. Czapla purpurowa jest nieco mniejsza od czapli siwej, ma bardziej wysmukłą „wężową” sylwetkę. Długość ciała 78-90 cm, masa około 600-1400 g , rozpiętość skrzydeł 120-150 cm. Ptaki dorosłe mają czerwonawo-brązową głowę i boki szyi z wyraźnym czarnym paskiem. Wierzch głowy jest czarny z ciemnym czubem długości 14 cm. Z przodu szyi biały pasek przechodzący w białą plamę na podgardlu. Ciemnoszary grzbiet z rdzawym nalotem, brzuch czerwonawo brązowy, pióra pod ogonem czarne. Lotki i sterówki ciemnoszare, pióra na barkach długie z czerwonobrązowymi końcami. Dziób długi, prosty brązowo-żółty, nogi są brązowe z przodu i żółtawe z tyłu, palce są znacznie dłuższe niż u czapli siwej. Młode ptaki są bardziej matowe, cała górna część ciała, szyja i głowa jest w kolorze ochrowo-brązowym, czarne paski na szyi są mniej wyraźne. Przestraszone chowają się w trzcinach unoszą dziób pionowo do góry stapiając się z otoczeniem. Takie zachowanie przypomina bąka.

Biotop/preferencje pokarmoweW zależności od miejsca występowania wyodrębniono podgatunki:

Ardea purpurea purpurea – Europa zachodnia i południowa aż do Azji Środkowej, Bliski Wschód, Afryka subsaharyjska i jej część północna.

 Ardea purpurea madagascarensis – Madagaskar

 Ardea purpurea manilensis –  Azja południowa, wschodnia i południowo-wschodnia po Filipiny i Indonezję.

 Ardea purpurea bournei – Wyspy Zielonego Przylądka 

 Północna część populacji wędrowna. Migracja z Europy Środkowej na zimowiska w subsaharyjskiej Afryce, trwa od sierpnia do października. Pojedyncze osobniki zimują w południowej Europie i Egipcie. W sprzyjających warunkach pogodowych niektóre ptaki pozostają na terenach lęgowych nawet do grudnia. Powroty  z zimowisk rozpoczynają  się w marcu, w maju większość ponownie dociera do swoich terenów lęgowych. Populacja wschodnia jest w większości osiadła, chociaż niektóre ptaki z północnej części migrują na południe do Korei, Tajlandii i Malezji. W Polsce gnieździ się skrajnie nielicznie i nieregularnie, przede wszystkim w dolinie Baryczy. Dawniej odnotowywano również sporadyczne lęgi w dolinie górnej Wisły. Czaple purpurowe zasiedlają bagna, stawy, brzegi rzek i jezior, zarośla mangrowe o zarośniętych brzegach. Pożywienie stanowią zwierzęta wodne, w większości małe ryby do 15 cm, a także żaby, mięczaki i skorupiaki. Na lądzie łapie chrząszcze, szarańczę, jaszczurki, węże, małe ptaki i ssaki. Przeważnie poluje samotnie, woli płytkie wody zarówno słodkie jak i słone, pozostaje nieruchomo w gęstej roślinności brzegowej lub na gałęzi krzewu znajdującego się blisko powierzchni wody. Czasem ostrożnie skrada się do zdobyczy. Gdy ofiara znajdzie się dostatecznie blisko atakuje błyskawicznym ruchem szyi i zabija silnym uderzeniem dzioba.

Rozwój osobniczyDojrzałość płciową zwykle osiągają w pierwszym roku życia. Okres lęgowy w regionach północnych trwa od kwietnia do czerwca, w Afryce w czasie pory deszczowej, w północnych Indiach od czerwca do października, na południu od listopada do marca. Tworzą monogamiczne sezonowe pary, ich tworzenie poprzedzone jest tańcem godowym składającym się z różnych póz. Para wspólnie buduje gniazdo. Gniazda pojedyncze lub w niewielkich koloniach oddalonych od siebie o 5 do 20 metrów, jest zwykle budowane na wysokości od 0,5 do 1,6 metra nad powierzchnią wody, lub do 2,3 metra  wysokości na drzewie lub krzewie. Zbudowane jest z nieporządnie poukładanych wiech trzcin, opartych o połamane zeszłoroczne trzciny. Wyprowadzają jeden lęg w roku. Składanie jaj rozpoczyna się od końca kwietnia i może trwać do początku lipca. Samica składa 4 do 5 jaj koloru zielono-niebieskiego bez połysku. Jaja mają średnio 56 x 45 mm. Składanie jaj odbywa się w trzydniowych odstępach między każdym jajkiem. Czasem w gnieździe znajduje się nawet 8 jaj, jest to wynik złożenia jaj przez dwie samice. Wysiadywanie może rozpocząć się od złożenia pierwszego jajka, lub po złożeniu ostatniego. Wysiadują oboje rodzice przez około 26 do 30 dni. Wykluwanie się piskląt może trwać 3 do 11 dni. Pisklęta są karmione poprzez zwracanie pokarmu do gniazda. W wieku 3 tygodni młode ptaki wspinają się na trzciny i wydeptują labirynt ścieżek w pobliżu gniazda. Pisklęta usamodzielniają się po 45-50 dniach. Po procesie pierzenia rozchodzą się po okolicy, pod koniec lipca latają i zdobywają pożywienie samodzielnie. Czapla purpurowa może osiągać wiek ponad 23 lat.

Status gatunkuNa Czerwonej Liście IUCN gatunek jest wymieniony jako niezagrożony. W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą Populacja w Europie liczy do 42 000 par lęgowych. Głównymi przyczynami spadku liczebności populacji na europejskim obszarze rozrodu są: obniżenie poziomu wód, a tym samym brak terenów zalewowych, niszczenie trzcinowisk, a także eutrofizacja wód, w wyniku czego woda jest zmętniała na skutek zakwitu glonów. Uważa się, że czapla purpurowa jest jednym z gatunków, które szczególnie mocno ucierpią w wyniku zmiany klimatu. Brytyjska Agencja Ochrony Środowiska i Królewskie Towarzystwo Ochrony Ptaków prognozuje, że Półwysep Iberyjski, Grecja, a także części Rumunii i Bułgarii nie oferują już odpowiednich opcji przetrwania dla tego gatunku. Zgodnie z tą prognozą około trzech czwartych obecnego zasięgu nie będzie już zamieszkane przez czaplę purpurową. Jednak obszar dystrybucji rozszerzy się dalej na północ i obejmie zarówno południe Anglii, Danię, jak i kraje graniczące z południowym wybrzeżem Morza Bałtyckiego. Czapla purpurowa widnieje na znaczku wydanym w 2003 roku przez pocztę Republiki Zielonego Przylądka, a także na czterech znaczkach wydanych przez Chorwację w 2004 roku.

Przygotował:

Jan Ławicki