Charakterystyka/ morfologia

Rybaczek srokaty, zimorodek srokaty (Ceryle rudis) 

Systematyka

Rząd: kraskowe (Coraciiformes)

Rodzina: zimorodkowate (Alcedinidae)

Gatunek : rybaczek srokaty, zimorodek srokaty (Ceryle rudis) 

Charakterystyka/ morfologia

 Gatunek opisany przez Karola Linneusza w 1758 roku. Nazwa „ceryle” pochodzi od greckiego „kērulos” , oznaczającego mitycznego ptaka wspomnianego przez Arystotelesa, natomiast łacińskie „rudis”, to dziki, niegrzeczny. Rybaczek srokaty osiąga długość ciała 25-28 cm, i wagę 68-110 g.  Wierzch ciała i skrzydła czarne, z białymi plamkami, pośrodku skrzydeł duża biała plama, brzuch biały. Rozpiętość skrzydeł około 38 cm. Głowa duża, czarna z białymi żyłkami, białą brwią , gardłem i szyją. Dziób czarny długości 5 cm, oczy ciemnobrązowe. Na głowie czarny czubek z piór. Na białej piersi u samca dwie czarne przepaski, u samicy tylko jedna przerwana pośrodku. W zależności od miejsca występowania wyróżniono 5 podgatunków. Podgatunek rudis w Egipcie i Subsaharyjskiej Afryce. W południowo- zachodnich Indiach podgatunek travancoreensis, w Turcji, Izraelu po południowo- zachodni Iran występuje podgatunek syriacus. Wschodni Afganistan, Indie, południowe Chiny i północne Indochiny zamieszkuje podgatunek leucomelanurus. W południowo- wschodnich Chinach i na wyspie Hajnan podgatunek insignis. To towarzyskie ptaki często spotykane w stadach, szczególnie w miejscach nocowania. W naturalnym środowisku łatwo zauważalne, z uwagi na hałaśliwe zachowanie. Ptak siedzący na gałęzi często kiwa głową i unosi ogon, w locie liniowym osiąga prędkość prawie 50 km / h.  

 Biotop/ preferencje pokarmowe

 Gatunek osiadły, sezonowe migracje odbywają się na niewielkie odległości. Zasiedla brzegi i ujścia rzek, brzegi jezior, strumieni, kanałów, rowów oraz wybrzeża morskie. Często spotykany w pobliżu osad ludzkich. W Azji obserwowany na wysokości do 1800 a w Afryce 2500 m n.p.m, Tworzy pary lub małe grupy rodzinne. Żywi się głównie rybami, ale zjada także skorupiaki i duże owady. Ptaki wypatrują zdobyczy siedząc na gałęzi lub innej konstrukcji nad wodą, potrafią także zawisać w powietrzu trzepocząc skrzydłami, lotem nurkowym chwytają ofiarę. Dużą zdobycz zjadają w miejscu czatowania, małą mogą zjeść w czasie lotu. Dzięki tej umiejętności mogą polować na dużych wodnych akwenach śródlądowych, jak i nad  morzem. Skuteczność polowania dorosłych ptaków wynosi 75 – 80% młode są mniej skuteczne, tylko 15 do 40 % polowań kończy się sukcesem. Niestrawione ości i skorupy są wydalane w formie kulistych wypluwek. Rybaczek srokaty to rzadki ptak w Europie. Nieliczne osobniki notowano w Grecji, Włoszech, Czarnogórze i na Ukrainie. W Polsce stwierdzony nad Wisłą w okolicach Warszawy w 1859 roku.

Rozwój osobniczy

 Okres lęgowy jest różny w zależności od miejsca występowania. Populacje zasiedlające strefę równikową mogą się rozmnażać przez cały rok. Na południu Afryki trwa od  sierpnia do listopada, w Nigerii od listopada do marca. Na północy, w Egipcie, w marcu do maja. W azjatyckiej części zwykle jest to luty do kwietnia. Czas godów trwa około 3 tygodnie, w tym czasie grupy 3 do 12 samców wabią samice popisowymi lotami i pożywieniem. Budowa gniazda trwa około 26 dni. Jest to wykopany w stromym zboczu, na wysokości około 5 metrów tunel, długości około 1 metra, zakończony komorą lęgową. Gniazdo może być oddalone od wody nawet o kilometr. W celu zmylenia drapieżników budują około czterech fałszywych otworów wejściowych. Komora lęgowa o średnicy 24 cm i wysokości 15 cm, jest wyłożona rybimi łuskami. Samica składa do 7 jaj, zwykle 4-5, o średnich wymiarach 30 na 23,5 mm. Wysiadywanie trwa 18 dni i biorą w tym udział oboje rodzice. Pisklęta są nagie i ślepe, pióra zaczynają im wyrastać po 4 dniach, oczy otwierają po 9. Pełne upierzenie uzyskują po 6 tygodniach. Pozostają w gnieździe przez 23-26 dni. Dwa tygodnie po opuszczeniu gniazda potrafią samodzielnie zdobywać pożywienie. Pełną niezależność osiągają po trzech miesiącach od wyklucia, dojrzałość płciową po roku, jednak do lęgów przystępują w wieku 2-3 lat. W opiece nad gniazdem pomagają parze lęgowej ptaki z wcześniejszego lęgu, a nawet niespokrewnione ptaki które, nie przystąpiły do lęgów.  W bliskim sąsiedztwie może gniazdować kilka par i nie są wobec siebie agresywne. Pisklęta bywają narażone na pasożytnictwo ze strony much z rodzaju (Protocalliphora). Larwy tych much rozwijają się w gniazdach ptaków, ssą krew piskląt; mogą doprowadzić do kalectwa a nawet ich śmierci. W niektórych rejonach Indii pisklęta mogą być atakowane przez pijawki. Nory lęgowe ptaki wykorzystują przez pewien czas do odpoczynku, jednak zalegające w nich po lęgach resztki pożywienia i odchody, stwarzają duże zagrożenie chorobami. Młode osobniki mają krótszy dziób, pas na piersi jest bardziej szary, a końcówki piór gardła, piersi i głowy są brązowe.

Status gatunku

 Rybaczek srokaty jest jednym z trzech najliczniejszych zimorodków na świecie. Gatunek nie jest zagrożony. W Polsce umieszczony na krajowej liście ptaków jako gatunek wyjątkowo zalatujący, podlegający ścisłej ochronie. Poczty Konga i Lesotho wydały znaczki z wizerunkiem tego ptaka.

Przygotował:

Jan Ławicki